• Veel ondernemers vinden een reguliere arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) duur en zoeken naar alternatieven.
  • Online bank Knab is gestart met Crowdsurance van SharePeople. Hierbij krijgt een zieke een inkomen uit donaties van andere ondernemers.
  • Crowdsurance heeft wel wat weg van Broodfondsen die al veel langer bestaan. Business Insider neemt de verschillen en overeenkomsten door.

Voor ondernemers die een alternatief zoeken voor de als duur te boek staande arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV), is online bank Knab Crowdsurance gestart. Het “vangnet voor ondernemers onder elkaar” heeft veel weg van een Broodfonds, maar er zijn verschillen.

Dat veel ondernemers de premie voor een reguliere arbeidsongeschiktheidsverzekering te hoog vinden, bleek uit eigen onderzoek van Knab. 6 op de 10 zakelijke klanten van de bank is vooral om die reden niet verzekerd tegen de gevolgen van arbeidsongeschiktheid.

“We vinden Crowdsurance een eigentijdse oplossing die past bij onze klanten. Zij voelen zich eerder lid van Knab dan klant. Dan is het mooi om elkaar te ondersteunen bij arbeidsongeschiktheid”, zegt Myrthe Markslag, verantwoordelijke voor Knab Crowdsurance, tegen Business Insider.

Ook uit de Zelfstandigen Enquête Arbeid van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onder 5,5 duizend zelfstandig ondernemers, bleek in 2019 dat 4 op de 10 ondernemers geen enkele voorziening heeft tegen arbeidsongeschiktheid. 46 procent gaf toen aan dat de kosten van een AOV niet opwegen tegen de baten, terwijl 37 procent zei een arbeidsongeschiktheidsverzekering niet te kunnen betalen.

Uit de enquête kwam ook naar voren dat een deel van de ondernemers die geen AOV hadden maar wel andere voorzieningen hadden getroffen, hun heil hadden gezocht bij een Broodfonds. 4,5 procent had hiervoor gekozen.

Kring van ondernemers

Een Broodfonds is een kring van ondernemers die gezamenlijk het risico van arbeidsongeschiktheid afdekken. Het eerste fonds is in 2006 opgericht. Sindsdien zijn in 195 gemeenten Broodfondsen opgericht met in totaal 28.000 deelnemers. Naast Broodfondsen bestaan er ook andere schenkkringen. Want niet iedere schenkkring mag zich Broodfonds noemen.

Bij deze alternatieven voor, of aanvullingen op de reguliere AOV is het niet gebleven. Inmiddels bestaan er crowdsurance-platformen waarbij deelnemers rechtstreeks betalen aan degene die schade heeft of ziek is, net als bij een Broodfonds.

In 2016 startte blockchain-platform Rega een crowdsurance. En in 2019 werd voor het eerst in Nederland een crowdsurance-platform opgericht door SharePeople Coöperatie als alternatief voor de AOV. Medeoprichter en CEO Cosmas Blaauw was opzoek naar een arbeidsongeschiktheidsverzekering en vond "alles hopeloos ingewikkeld, niet transparant en duur". Deelnemers van SharePeople kunnen ook aandeelhouder worden van de coöperatie middels een "kleine investering."

Knab is voor zijn crowdsurance een samenwerking aangegaan met SharePeople dat dus enigszins lijkt op de inmiddels ruim 600 Broodfondsen die bestaan. Toch werkt crowdsurance net iets anders.

Business Insider neemt hier de verschillen en overeenkomsten door aan de hand van een aantal vragen.

Hoe persoonlijk zijn Broodfondsen en crowdsurance?

Bij zowel een Broodfonds als crowdsurance zijn ondernemers afhankelijk van elkaar. Maar bij Broodfondsen is die afhankelijkheid nadrukkelijker aanwezig. Broodfonds-leden zien elkaar tijdens bijeenkomsten waar je minimaal één keer per jaar verplicht bij aanwezig moet zijn. Het is belangrijk dat je elkaar kent, want je doneert aan een zieke op basis van vertrouwen.

Bij crowdsurance krijg je de andere deelnemers waarschijnlijk nooit te zien. Je kunt ervoor kiezen om anoniem te blijven voor de mensen aan wie je doneert en van wie je donaties ontvangt, maar je hebt ook de mogelijkheid om elkaar een bericht te sturen onder je echte of een gefingeerde naam. Waar deelname aan een Broodfonds begint met een kennismaking, vul je voor deelname aan crowdsurance van Knab je gegevens in de app in.

Voor beide valt natuurlijk iets te zeggen. Wellicht is het gevoel van solidariteit bij een Broodfonds sterker omdat je de andere deelnemers kent en vertrouwt. Maar het kan ook een schuldgevoel in de hand werken als je ziek bent en schenkingen moet aannemen, zoals dit Broodfondslid in dagblad Trouw schreef. Dan is de anonimiteit bij crowdsurance wellicht prettig.

Wat zijn voorwaarden voor deelname?

Broodfondsen en crowdsurance hebben voorwaarden gesteld aan deelname. Een belangrijk verschil tussen de twee is dat je bij een Broodfonds op voordracht toetreedt via een bestaand lid of met een kennismakingsgesprek. Dit is niet het geval bij crowdsurance.

In beide gevallen mag je niet arbeidsongeschikt zijn bij toetreding. Bij crowdsurance gaat dit gepaard met een verklaring dat je niet verwacht binnen 6 maanden arbeidsongeschikt te zijn. "Er worden geen medische checks uitgevoerd, zoals bij een AOV", zegt Myrthe Markslag van Knab. Ook bij een Broodfonds word je niet medisch gecontroleerd.

Verder geldt bij crowdsurance dat je jonger dan 60 jaar moet zijn, terwijl een Broodfonds geen leeftijdslimiet stelt. Waar je bij crowdsurance in principe meteen na inschrijving bij de Kamer van Koophandel kunt aansluiten, moet je bij een Broodfonds een jaar ondernemen. Wel kan hiervan worden afgeweken in overleg met het bestuur.

Voor deelname aan een Broodfonds is een KvK-inschrijving geen voorwaarde. Daarom kunnen bepaalde groepen ondernemers, zoals gastouders, wel aansluiten bij een Broodfonds maar niet bij crowdsurance.

Zowel bij het Broodfonds als bij crowdsurance mag je maandelijks niet minder verdienen dan de schenking die je kiest als je ziek wordt. Dat betekent dat je bij Broodfondsen in ieder geval minstens 750 euro per maand moet verdienen en bij crowdsurance 1.000 euro per maand.

Per Broodfonds kunnen er nog andere toelatingseisen gelden.

Hoeveel deelnemers hebben Broodfondsen en crowdsurance?

Broodfondsen bestaan uit ongeveer minimaal 25 en maximaal 50 deelnemers. Het gemiddelde aantal deelnemers was in augustus 2021 45.

In totaal zijn 28.000 deelnemers bij Broodfondsen aangesloten. Bij crowdsurance kan de groep deelnemers onbeperkt uitdijen.

SharePeople heeft in korte tijd meer dan bijna 6.000 deelnemers, inclusief de 300 deelnemers van Knab Crowdsurance. Crowdsurance maakt momenteel een enorme groei door, laat Markslag weten.

Wanneer en hoelang kun je een uitkering ontvangen?

Voor Broodfondsen en crowdsurance geldt een eigen risico. Bij een Broodfonds kun je na 30 dagen aanspraak maken op schenkingen van andere deelnemers. Bij crowdsurance is dat na twee maanden.

De maximale uitkeringsduur is in beide gevallen twee jaar. In dat opzicht zijn Broodfondsen en crowdsurance geen alternatieven voor de AOV. Met een AOV kun je je immers ook verzekeren tegen langdurige arbeidsongeschiktheid tot aan de pensioengerechtigde leeftijd. Wie zich wil verzekeren tegen langdurige arbeidsongeschiktheid kan de AOV combineren met een Broodfonds of crowdsurance.

"Je kunt je bijvoorbeeld verzekeren bij crowdsurance en een AOV afsluiten met een eigen risico van twee jaar, daarmee breng je de premie omlaag. De eerste twee jaar dat je geen uitkering via de AOV ontvangt, krijg je een uitkering via crowdsurance", zegt Markslag.

Volgens Knab kun je hiermee onderaan de streep goedkoper uit zijn, al zal je dat voor jezelf moeten uitrekenen. Markslag ziet deze constructie ook als oplossing bij een eventuele verplichte AOV, waar de politiek nog altijd op aan het broeden is.

Hoe meld ik me ziek en wie beoordeelt of ik ziek ben?

Als je ziek bent en niet kunt werken, meld je dit bij crowdsurance van Knab eerst in de app. Daarna word je aan de arbodienst gekoppeld die het ziektepercentage vaststelt en je verder begeleidt. De beoordeling en begeleiding worden door een professionele en objectieve buitenstaander gedaan.

Vanaf de derde maand na ziekmelding ontvang je donaties. Kun je niet werken door een burn-out of stressgerelateerde klachten, dan krijg je in het eerste jaar na deelname aan crowdsurance geen donaties. Wel word je geholpen bij je herstel. Het tweede jaar na deelname ontvang je wel donaties bij een burn-out en stress.

Deze beperking geldt niet bij een Broodfonds. En bij ziekmelding word je niet beoordeeld door een derde partij, zoals bij crowdsurance. "Als een ondernemer ziek is, weet hij of zelf of het beste wanneer werken niet meer kan", aldus de informatievideo van het Broodfonds.

"Wie ziek is vraagt zelf via het Broodfondsbestuur schenkingen aan om van te leven. Wie niet beter wordt tijdens de dertig dagen wachttijd, krijgt van iedereen in zijn Broodfonds schenkingen. Deelnemers kennen elkaar. Samen schenkt iedereen het bedrag dat de zieke nodig heeft. Zodra iemand weer kan werken, meldt hij of zij zichzelf beter."

"Er is bij een Broodfonds sprake van positieve sociale controle", zegt Biba Schoenmaker tegen Business Insider. Ze is medeoprichter van de Broodfondsmakers dat andere Broodfondsen adviseert. "De zieke heeft maandelijks contact met het bestuur van zijn Broodfonds en geeft af en toe een update naar andere leden in zijn groep."

Hoe hoog zijn de kosten voor deelname?

Bij zowel een Broodfonds als crowdsurance betaal je eenmalig inschrijfkosten. Bij crowdsurance van Knab bedragen die 125 euro exclusief btw, maar momenteel geldt een tijdelijke korting van 50 procent en betaal je 62,50 exclusief btw. De eenmalige inschrijfkosten voor een Broodfonds bedragen 225 euro.

Daarnaast betaal je maandelijks 12,50 euro contributie bij een Broodfonds en elke maand 10 euro, exclusief btw, aan administratiekosten bij crowdsurance van Knab.

Hoeveel inkomensverlies kan ik afdekken en hoeveel doneer ik aan andere deelnemers?

Broodfondsen en crowdsurance zeggen goedkoper te zijn omdat je rechtstreeks doneert aan de andere deelnemers als zij ziek zijn. Er is geen marge voor de verzekeraar die een centrale pot beheert waarin premies worden gestort en die onder voorwaarden uitkeert bij ziekte.

Bij een Broodfonds en crowdsurance kies je het maandelijkse inkomen dat je wilt ontvangen als je tijdelijk arbeidsongeschikt raakt. Dit mag in beide gevallen niet hoger zijn dan het netto inkomen dat je nu verdient. Veel ondernemers kiezen voor 70 procent van hun huidige inkomen.

In beide gevallen doneer je pas als er zieken zijn. Maar een groot verschil is dat je bij een Broodfonds een buffer aanlegt. Hiervoor open je een rekening die op jouw naam staat. Deze vul je met een maandelijkse inleg tot een maximum bedrag. Wanneer je het Broodfonds verlaat, blijft het tegoed op de rekening van jou.

Bij crowdsurance hoef je geen buffer aan te leggen en hoef hiervoor dus ook niet maandelijks geld opzij te zetten.

Wat is de hoogte van de uitkering, inleg en donaties bij een Broodfonds?

De onderstaande tabel laat zien welk inkomen je kan kiezen bij het Broodfonds en welke maandelijkse inleg en maximale buffer daarbij hoort.

Op het moment dat mensen langer dan 30 dagen ziek zijn in jouw Broodfonds, spreek je de buffer aan om een kleine schenking aan hen te doen. Iedere deelnemer schenkt naar rato. De kleine schenkingen van deelnemers vormen samen het inkomen van de zieke.

"Hoeveel er per persoon geschonken wordt is afhankelijk van het aantal leden in een Broodfonds, het schenkingsniveau van de zieke, het schenkingsniveau van de schenker, de verdeling van de schenkingsniveaus over de leden en het percentage arbeidsongeschiktheid van de zieke", legt Schoenmaker van de Broodfondsmakers uit.

Het gemiddelde ziektepercentage in Broodfondsen is volgens haar 2 procent. Uitgaande van dit ziektepercentage varieert de gemiddelde schenking per persoon dus van 10 euro per maand bij een gekozen inkomen van 750 euro tot 50 euro per maand bij een gekozen inkomen van 2.500 euro. Daar komt de maandelijkse contributie van 12,50 euro bovenop.

Wat is de hoogte van de uitkering en donaties bij crowdsurance?

Zoals gezegd hoef je bij crowdsurance geen maandelijkse inleg te doen. Op het moment dat er mensen langer dan twee maanden ziek zijn, doneer je naar rato maximaal één keer per maand aan iemand in de groep. Het bedrag dat je doneert is afhankelijk van het ziektepercentage. De afgelopen maand was dat 1,2 procent. Bij crowdsurance betaal je nooit meer dan 6 procent.

Het ziektepercentage van 6 procent is volgens SharePeople theoretisch. "Door de grootte van de groep zijn de fluctuaties nihil en doneer je altijd ongeveer het gemiddelde ziektepercentage vermenigvuldigd met je uitkeringsniveau", vult SharePeople-CEO Cosmas Blaauw aan.

De tabel hieronder toont de inkomens bij ziekte die je kunt kiezen bij crowdsurance. En de donatie per maand op basis van een ziektepercentage van 1,2 procent en 6 procent.

Omdat Knab Crowdsurance op 19 augustus is gestart, zijn er nog geen zieken gemeld en hoeven deelnemers vooralsnog niets te doneren. Bij SharePeople betalen deelnemers gemiddeld 20 euro per maand aan donaties. Markslag verwacht dat crowdsurance van Knab ook op dat niveau uitkomt. Hier komen de maandelijkse administratiekosten van 10 euro exclusief btw bovenop.

Moet ik belasting betalen over mijn uitkering? En zijn donaties aftrekbaar?

Bij een reguliere arbeidsongeschiktheidsverzekering is de maandelijkse premie aftrekbaar bij de aangifte inkomstenbelasting. En ook de uitkering is belast in box 1. Dat is niet het geval bij een Broodfonds en crowdsurance.

Als Broodfonds-deelnemer spaar je met een maandelijkse inleg op een eigen rekening. Het tegoed valt in box 3 inkomen uit vermogen. Komt je totale vermogen boven het vrijstellingsbedrag uit, dan betaal je 31 procent belasting over een fictief rendement op je vermogen.

In het geval van crowdsurance hoef je geen buffer aan te leggen waarmee je vermogen eventueel boven het drempelbedrag in box 3 uitkomt. Uiteraard kun je ervoor kiezen wel te sparen.

In beide gevallen zijn jouw schenkingen ofwel donaties die je aan andere deelnemers doet, niet aftrekbaar in box 1. Dit betekent dat je ook geen inkomstenbelasting hoeft te betalen als je bij ziekte een uitkering ontvangt uit schenkingen en donaties van anderen.

Wel zou je schenkbelasting moeten betalen als je in een jaar meer dan 2.444 euro (3.244 euro in 2021) van iemand krijgt. Echter, in een Broodfonds en bij crowdsurance krijg je kleine bedragen van meerdere personen. De kans dat schenkingen of donaties die één deelnemer aan jou doet in een jaar boven het drempelbedrag uitkomen, is klein tot nihil.

Kan de pot van Broodfondsen en crowdsurance leegraken?

Om het risico van arbeidsongeschiktheid af te dekken, moeten er genoeg deelnemers zijn en niet te veel zieken. Markslag zegt dat de groep van Knab Crowdsurance nu al groot genoeg is. Ze wijst er nogmaals op dat je nooit meer dan 6 procent van het gekozen uitkeringsbedrag betaalt, een ziektepercentage dat tot nu toe nog niet is voorgekomen bij SharePeople.

"Dat percentage zou alleen voor kunnen komen tijdens een pandemie en zelfs toen was het bij SharePeople veel minder dan 2 procent", weet ze.

Heeft een Broodfonds te kampen met een groter aantal zieken, dan kunnen de deelnemers in veel gevallen hun buffer aanspreken. Het komt maar weinig voor dat er voor een langere periode veel zieken zijn en de buffer van het Broodfonds opraakt, valt op de website van Broodfondsen te lezen. En als het gebeurt is dat maar tijdelijk.

Is er een vangnet?

"Stel dat het in de Knab-groep toch te gek wordt en het ziektepercentage oploopt tot boven de 6 procent, dan kunnen we ervoor kiezen onze groep samen te voegen met die van SharePeople met ruim 6.000 deelnemers", zegt Markslag van Knab.

Broodfondsen hebben een soortgelijk vangnet in het leven geroepen. Sinds oktober 2016 is er de Broodfondsalliantie waarin 28.000 deelnemers van Broodfondsen elkaar steunen. Kampt een Broodfonds met een tijdelijk tekort, dan springen de andere Broodfondsen bij zodat zieken hun volledige uitkering ontvangen.

In 2017 vertelde een deelnemer van een Broodfonds aan het Eindhovens Dagblad dat de bodem van de buffer in haar fonds in zicht was, omdat meerdere deelnemers langdurig een uitkering ontvingen vanwege een burn-out. Broodfondsen sluiten een uitkering bij arbeidsongeschiktheid door een burn-out niet uit.

Bij crowdsurance krijg je zoals gezegd pas in het tweede jaar na deelname en uitkering als je een burn-out hebt. Hierdoor is, naast de schaal van crowdsurance, het risico op een lege pot wellicht lager. Tegelijk moet je wel rekening houden met het feit dat je in het eerste jaar na deelname geen inkomen via crowdsurance ontvangt als je geveld wordt door een burn-out.

Lees meer over verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid: